Wennen en ander gedrag

Hieronder vind je meer informatie over kippengedrag tijdens en na het wennen aan hun nieuwe onderkomen. Laat het ons weten als het wennen echt niet gaat. Wij helpen dan mee met het zoeken naar een oplossing.

Veren pikken en intimidatie

Kippen kunnen elkaar pikken. Normaal gesproken zijn ze na ongeveer 3 weken gewend aan hun nieuwe situatie en stopt dit ongewenste gedrag. Het pikken kan ook andere oorzaken hebben. Legkippen uit de kippenindustrie worden vaak gedeeltelijk of soms bijna geheel kaal als gevolg van stress of een mineralen tekort. Omdat ze hun natuurlijke gedrag niet kunnen uiten en teveel op elkaar gepakt zitten gaan ze aan hun eigen veren en aan die van de andere kippen plukken. Bij een mineralentekort eten ze de kleine veertjes op. Als ze eenmaal aan hun nieuwe tehuis gewend zijn stopt dit gedrag meestal en zullen de veren weer snel aangroeien. Bij sommige kippen duurt dat aangroeien van de veren wat langer dan bij andere kippen. Na de rui krijgen alle kippen nieuwe veren. Kippen passen zich ook snel aan de kou aan. Uiteindelijk zul je een gezonde kip hebben, die goed in haar veren zit.

Wat je kunt proberen om pikken tegen te gaan:

• Bied de kippen afleiding: geef ze ander voer waardoor ze flink gaan scharrelen, hang eventueel koolbladeren op.
• Geef de kippen de ruimte: laat de kippen als je tuin goed afgeschermd is vrij in je tuin rondlopen, een kip die wordt belaagd kan dan weg komen.
• Als een kip zich erg misdraagt, verplaats haar dan naar een andere ren in je tuin of maak een noodrennetje. Dit geeft de gepeste kip de tijd om te wennen aan de minder agressieve kippen, waardoor ze de volgende keer met meer vertrouwen de pestkop aan kan.
• Als je bloed ziet op de kip, spuit dan op die plek met alu spray of blauw spray. Dat werkt ontsmettend en door de kleur die je erop spuit wordt het niet meer aantrekkelijk voor de andere kippen om er op te blijven pikken. Kippen kunnen namelijk door het rode bloed dat ze zien elkaar letterlijk dood pikken. Als de wond onbehandeld blijft bestaat dus de kans dat de andere kippen daar op/aan gaan pikken, wat de wond groter maakt en zelfs de dood tot gevolg kan hebben. Als de kip op haar wond door andere kippen gepikt wordt, haal de gewonde kip dan voor haar eigen veiligheid uit de groep en zet haar even apart totdat de wond niet meer bloedt en wat meer geheeld is en je hem met een kleurtje ingesprayd hebt. Wanneer je haar terugzet, let dan ook even goed op het gedrag van de andere kippen zodat ze niet belaagd gaat worden.
• Als kippen nieuwe veren krijgen zit er aan het begin van de veerschachten bloed. Dat is normaal. Maar dit mag niet aangepikt worden. Zodra dat gebeurt spray dan gelijk de bebloede plek op de kip in met aluspray of blauwspray.

Van de leg

Sommige kippen leggen tot ongeveer 6 weken na hun verhuizing door de stress van het wennen aan de nieuwe situatie (voor het eerst zien ze buitenlucht!) geen eieren. Ook als een kip in de rui is stopt het leggen tijdelijk.

Ze gaan vanzelf weer leggen, als je maar zorgt dat ze lekker op stro kunnen liggen. Denk er aan dat kippen die vrij rond kunnen scharrelen soms zelf een plekje vinden om hun eieren te leggen, dus controleer eerst de tuin voordat je de conclusie trekt dat ze van de leg zijn. Als de situatie niet verbetert kan het zijn dat er een ander probleem is. Kijk dan ook eens op ons Kippen EHBO.

Sommige mensen laten de eieren uitbroeden omdat ze het zo zielig voor de broedse kip vinden. Maar sta er dan bij stil dat drie weken op eieren zitten en nauwelijks durven eten en drinken ook niet bepaald fijn te noemen is. Realiseer je daarbij ook dat je door de eieren uit te laten broeden veel dierenleed veroorzaakt omdat meer dan de helft haantjes is wat uit de eieren komt. Haantjes die niemand wil hebben en die daarom vaak gedood worden of gedumpt. Daarnaast zijn er al te veel hennen die een goed huis nodig hebben, door de eieren uit te broeden kun je er minder redden van de slacht. Het niet uit laten broeden van eieren is daarom een van onze plaatsingsvoorwaarden.

Eieren zonder schaal of met een zachte schaal

Kippen kunnen gestrest raken nadat ze verhuisd zijn, dit is te zien aan de kwaliteit van de eieren. Soms zul je een ei aantreffen met een erg zachte schaal of zelfs geheel zonder schaal. Blijft het probleem echter bestaan, dan is er vaak sprake van een infectie. Een dierenarts kan hiervoor een antibioticakuurtje voorschrijven. Kijk hiervoor, en ook voor verkaasde eieren, op ons Kippen EHBO.

Breken van de eieren of opeten van de eieren

Sommige kippen hebben de gewoonte een ei kapot te maken en op te eten. Soms gaat een ei ook kapot omdat een kip er per ongeluk op staat. Ook als dit gebeurt zullen ze meestal zo’n ei opeten. Eieren vinden kippen een van de lekkerste dingen die er zijn. Als een kip ziek is of in de rui is, is een gekookt eitje een goede eiwitbron om aan te sterken.

Wat je kunt proberen om het eieren kapot maken tegen te gaan:

• Verwijder de eieren zo spoedig mogelijk en laat nooit ergens eieren liggen.
• Smeer een beetje mosterd op de eieren om te voorkomen dat ze ze weer eten.

Pikorde

Binnen een groepje kippen heerst er steeds een onderlinge rangorde. Meestal, wanneer een aantal voor elkaar vreemde dieren voor het eerst bij elkaar worden gezet, wordt er gedurende de eerste dag(en) wat gekibbeld tot de pikorde vastgelegd is. Deze onderlinge hiërarchie blijft daarna meestal onveranderd, tenminste als er aan de samenstelling van de toom niets gewijzigd wordt. Worden er echter nieuwe dieren in de groep gebracht, dan zijn er opnieuw schermutselingen tot de hernieuwde rangorde beslecht is.

De sociale rangorde bepaalt welke kip voorrang heeft bij het eten, bij het kiezen van de slaapplaats op stok, enz. De kip (of haan) bovenaan de rangorde mag pikken op alle ondergeschikte dieren. De tweede in rij niet op de hoogste, maar wel op alle hem/haar ondergeschikte dieren enz. Meestal staat de haan, met zijn fysieke overwicht, bovenaan de pikorde. Maar het kan ook een hele dominante hen zijn.

De haan zorgt niet alleen voor bevruchte eieren, maar brengt bovendien ook rust in het hok. Hij waakt voortdurend over zijn toom, houdt de hennen bij elkaar en voorkomt onderlinge ruzies. Sommige hanen staan buiten de pikorde, zij kijken van de zijlijn toe en bemoeien zich nooit met de pikorde terwijl anderen af en toe ingrijpen. Andere hanen worden gewoon onderworpen aan het dominante karakter van de hen die het hoogst in de pikorde staat. Jonge hanen daarentegen moeten zich nog volledig opwerken voor ze hun plaats als heer en meester kunnen innemen.

Juist door de pikorde is het moeilijk om nieuwe kippen aan een bestaande groep toe te voegen. Nieuwelingen zullen het de eerste tijd moeten ontgelden alvorens ze een vast plaatsje in de pikorde toegewezen krijgen. Ze zullen dan ook pas volledig geaccepteerd worden zodra hun rang duidelijk is. Om die reden is het beter om bij een nieuwe introductie minstens twee kippen aan een groep toe te voegen. Enerzijds omdat de nieuwelingen toch een beetje steun aan elkaar hebben, anderzijds om eventuele negatieve reacties van de groep beter te verdelen. Kippen kunnen namelijk vrij agressief reageren op nieuwelingen, zeker als er eten mee gemoeid is en er weinig ruimte is. Geef daarom nieuwkomers de kans om rustig te wennen aan de oude kippen en hou hen minimaal de eerste vijf dagen apart, maar wel zo dat ze in het zicht zitten veilig achter het gaas van je oude kippen. Onze ervaring is dat na een dag of vijf de ergste felheid er af is en de conflicten als je ze daarna bij elkaar laat minder heftig zijn.

Houd de kippen tijdens de eerste periode als je ze uiteindelijk bij elkaar laat goed in de gaten. Ingrijpen is soms nodig. Bijvoorbeeld als een kip het hok niet uit durft, of echt voortdurend hard gepikt wordt en achterna gejaagd. En natuurlijk als er echt bloed vloeit, moet de gewonde kip apart gezet worden of onmiddelijk met aluspray of blauwspray worden behandeld. De rode kleur van bloed heeft bij kippen namelijk hetzelfde effect als een rode lap op een stier.

Tips om kippen toe te voegen

• Zet nieuwe kippen gedurende minimaal een dag of vijf apart in een deel van de ren dat je voor ze afschermt voor je ze aan de groep toevoegt, maar dan wel zo dat de nieuwe en de oude kippen elkaar kunnen zien. Geef je kippen de kans om langs het gaas met de nieuwelingen kennis te maken en laat ze pas vrij bij elkaar wanneer ze niet meer fel doen tegen elkaar.
• Het beste is om de echte kennismaking te laten gebeuren in een grote ruimte zodat ze kunnen vluchten en schuilen als dat nodig is. Kunnen ze los in je tuin, maar is je tuin niet voldoende afgeschermd, kortwiek ze dan eenmalig.
• Zorg voor veel afleiding als je ze voor het eerst bij elkaar laat door op veel verschillende plekken lekkere dingen te strooien.
• Deze methode heeft niet onze voorkeur: Plaats de nieuwe kippen ’s nachts bij de andere kippen in het nachthok. Zorg wel dat als je het toch op deze manier doet je ’s morgens vroeg zodra de kippen wakker worden kan zien wat er gebeurt als de kippen van stok af gaan. Als ze elkaar nog niet accepteren zet ze dan apart.
• Als je een haan hebt kun je eerst je haan een aantal dagen bij de nieuwe kippen zetten. De haan zal ervoor zorgen dat de kippen makkelijker geaccepteerd worden.
• Als er een kip erg gepest wordt, kun je ook de gepeste kip eerst een tijdje apart bij de haan zetten. Dit kan helpen bij de acceptatie in de groep omdat de gepeste kip dan wel door de haan wordt geaccepteerd.
• Geef voer en water op diverse plaatsen zodat iedereen aan zijn trekken kan komen.
• Zorg voor schuil- en vluchtmogelijkheden.

Op stok gaan

Kippen gaan op stok zodra de zon onder gaat. Als je kippen los laat lopen in je tuin heb je kans dat ze al gauw een boom als slaapplaats gaan verkiezen. Daar hoeft niets mis mee te zijn zolang deze slaapplaats veilig is en de kippen niet in de nacht door roofdieren aangevallen kunnen worden en ze beschermd zijn tegen weer en wind. Voor hun veiligheid is het daarom beter ze uit de boom te halen en in het nachthok te zetten.

Als je dat niet doet en het waait flink dan heb je de kans dat ze met een storm letterlijk de boom uitgewaaid worden, wat ze veelal met de dood moeten bekopen. En ook menig roofdier zoals bijvoorbeeld de vos kan in bomen klimmen.

Wil je de kippen ’s nachts veilig in het nachthok van je ren hebben, wen ze er dan gelijk al vanaf het begin aan om ze voor zonsondergang met een lekker hapje eten de ren in te lokken en die te sluiten. Na een tijdje zullen ze vanzelf de ren in gaan om daar op stok te gaan.

De zitstok in de ren en het nachthok moet niet rond zijn, maar vierkant, en de randjes moeten goed afgeveild zijn zodat ze makkelijk hun nagels om de stokken kunnen slaan. Voor een gewone kip zijn de stokken +/- 6cm breed. Er moet zoveel ruimte op de zitstokken zijn dat de kippen makkelijk kunnen zitten. Er moet minimaal een afstand van 35 cm tussen de achterwand en de zitstok zitten voor de staartveren, dus als je 2 stokken plaatst 35 cm achter elkaar, en minimaal 40cm van de grond af, liefst hoger, maar wel zo hoog dat ze hun kop niet stoten tegen het plafond. Een goede stevige tak kan ook voldoen.

Kraaiende hennen en hanen met een vrouwelijk tintje

Het blijft een zeldzaamheid in het kippenwereldje, maar toch bestaat het: hennen die kraaien en hanen die zich als hen gedragen. Vaak is de pikorde en het al dan niet aanwezig zijn van een volwassen haan een directe oorzaak van het gedrag.

Bij een groep hennen zonder haan gebeurt het wel vaker dat één van de hennen de taken van de haan op zich zal nemen. Zo zal ze regelmatig kraaien, weliswaar niet als een echte haan het kan maar toch paringsdansjes maken voor de rest van de hennen en zelfs, in zeer vergaande gevallen, proberen te treden. Meestal verdwijnt het haantjesgedrag vanzelf als er een echte haan bij het gezelschap gevoegd wordt, hoewel enkele doorzetters het gedrag toch blijven volhouden.

Aan de andere kant kan het gebeuren dat een jonge haan zich gaat gedragen als een hen. Dit gebeurt meestal als er al een volwassen, zeer dominante haan in dezelfde groep aanwezig is. Haantjes die zich niet geroepen voelen om een latere confrontatie aan te gaan, zullen dan de ontwikkeling van sierbevedering onbewust tegengaan, waardoor ze hennevederig blijven. Het kraaien blijft dan ook achterwege en vaak zal hij de leg simuleren door regelmatig in het legnest te vertoeven, uiteraard zonder resultaat. Pas wanneer de dominante haan sterft of verhuist zal het haantje uitgroeien tot een volwaardige haan.